Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Medycyna 2/2018, s. 90-94 | DOI: 10.25121/NM.2018.25.2.90
*Maria Ciesielska
Profesor Edward Loth – Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata za sprawą doktora Ludwika Stabholza
Professor Edward Loth – Righteous Among the Nations thanks to doctor Ludwik Stabholz
Sekcja Historyczna Okręgowej Izby Lekarskiej
Streszczenie
Profesor Edward Loth był nieprzeciętnym naukowcem, autorem licznych rozpraw naukowych, w tym 7 monografii cytowanych na całym świecie po dzień dzisiejszy. Życiu i osiągnięciom naukowym prof. Lotha poświęcono wiele szczegółowych opracowań koncentrujących się zarówno na jego działalności dydaktycznej, jak i czynnym udziale w walce z okupantem podczas II wojny światowej. Z uwagi na doświadczenie wojskowe zdobyte w trakcie I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku oraz specjalizację lekarską w dziedzinie ortopedii i rehabilitacji prof. Loth posiadał szczególne kwalifikacje, aby kierować sanitariatem Armii Krajowej w czasie okupacji niemieckiej w Polsce. Niemal wszystkie opracowania podają, że profesor Loth został odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari oraz otrzymał tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, jednak w żadnym z dotychczasowych artykułów nie opisano okoliczności, w jakich Profesor pomagał Żydom i kto zgłosił jego kandydaturę do tego prestiżowego wyróżnienia. Z uwagi na badania naukowe prowadzone nad historią lekarzy warszawskiego getta autorka dotarła do dokumentów i relacji opisujących tzw. historię pomocy oraz nazwisko osoby, której udzielono pomocy.
Summary
Professor Edward Loth was an outstanding scientist, author of numerous scientific dissertations, including 7 monographs cited all over the world to this day. The life and scientific achievements of prof. Loth have been described in many detailed studies focusing both on his didactic activities and active participation in the fight against the German invader during World War II. Due to the military experience gained during World War I and the Polish-Bolshevik war of 1920 as well as the medical specialization in the field of orthopedics and rehabilitation, prof. Loth was especially qualified to manage the sanitary facilities of the Home Army during the German occupation in Poland. Almost all studies show that Professor Loth was awarded, among others The Order of Virtuti Militari and that he was given the title of “Righteous Among the Nations”. Unfortunately none of the existing articles describe the circumstances in which Professor helped Jews and who applied for his candidacy for this prestigious distinction. Due to the scientific research on the history of the doctors of the Warsaw ghetto, the author reached documents and accounts describing the so-called ”rescue story” and the name of the person whom help was given.



Profesor Edward Loth był nieprzeciętnym naukowcem, autorem 96 rozpraw naukowych, w tym 7 monografii cytowanych na całym świecie po dzień dzisiejszy (ryc. 1). Na początku lat trzydziestych XX wieku opublikował we Francji podręcznik pt. „Anthropologie des parties molles” („Antropomorfologia części miękkich”), stając się pionierem nowej dziedziny – antropomorfologii narządów miękkich ssaków naczelnych, a także twórcą nowoczesnych metod statystycznych w technikach antropometrycznych (1). Znany był także jako człowiek dowcipny i błyskotliwy. W kierowanym przez siebie Zakładzie Anatomii Opisowej Uniwersytetu Warszawskiego zorganizował wspaniałe Muzeum Anatomiczne, złożone z 3 tysięcy eksponatów preparatów ludzkich i zwierzęcych oraz rentgenogramów. Posiadał trzecią co do wielkości na świecie kolekcję zakonserwowanych małp. Zdaniem studentów był doskonałym pedagogiem i błyskotliwym wykładowcą, który urozmaicał swe wykłady własnymi rysunkami, żywymi modelami, a także niezwykłymi dowcipami. Kiedy w Anatomicum pojawiały się nagie modelki, sala wypełniała się po brzegi studentami. Wówczas prof. Loth witał gości słowami: „Witam was studenci Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, Wydziału Humanistycznego, Politechniki Warszawskiej oraz SGGW i SGH i was nieliczni studenci medycyny” (2).
Ryc. 1. Profesor Edward Loth w czasie wykładu, lata 30. XX wieku. Zdjęcie ze zbiorów Okręgowej Izby Lekarskiej
Życiu i osiągnięciom naukowym prof. Lotha poświęcono wiele opracowań, z których dowiadujemy się, że pochodził z warszawskiej rodziny przemysłowców wyznania ewangelickiego (2-5). W 1902 roku został wydalony z rosyjskiego gimnazjum za działalność w tajnych kółkach samokształceniowych, wyjechał na Kaukaz do Baku i tam w 1903 roku przystąpił do egzaminu maturalnego. Początkowo kształcił się w zakresie nauk przyrodniczych w Zurychu, gdzie uzyskał z wyróżnieniem tytuł doktora filozofii. Następnie studiował medycynę w Bonn, Getyndze i Heidelbergu, gdzie w 1912 roku na podstawie pracy pt. „Beitrage zur Anthropologie der Negerweichteile (Muskelsystem)” uzyskał z wyróżnieniem stopień doktora medycyny. W tym samym roku powrócił do Lwowa, przywożąc ze sobą „ok. 100 małp, tyleż mózgów małpich, 180 numerów czaszek i szkieletów częściowo egzotycznych, kompletne urządzenie laboratorium antropologicznego oraz wiele innych okazów i instrumentów” (2). Pracując jako asystent w Katedrze Anatomii Wydziału Lekarskiego u prof. H. Kadyiego, uzyskał drugi doktorat na podstawie pracy pt. „Badania antropologiczne nad mięśniami Murzynów”. Rok później habilitował się u prof. J. Markowskiego na podstawie rozprawy pt. „Wskazówki do badań antropologicznych na człowieku żywym”. Prowadził wykłady z zakresu anatomii prawidłowej i topograficznej.
Wybuch I wojny światowej uniemożliwił mu objęcie stanowiska Zakładu Anatomii w Manilii na Filipinach (2). Jako lekarz pułkowy, oficer II Brygady Legionów, w 1917 roku został powołany na stanowisko Szefa Sanitarnego przy Inspektoracie Wyszkolenia Armii Polskiej, a rok później na zastępcę szefa departamentu sanitarnego Ministerstwa Spraw Wojskowych (1). Równocześnie od 1915 roku wspólnie z rektorem odrodzonego Uniwersytetu Warszawskiego, prof. J. Brudzińskim, organizował nauczanie medycyny, obejmując stanowisko kierownika Zakładu Anatomii Prawidłowej Wydziału Lekarskiego (ryc. 2). Pośród licznych zainteresowań i pasji prof. Lotha były sport, w szczególności wioślarstwo i pływanie, oraz podróże. Jako lekarz pracował jako ortopeda, specjalizując się w balneologii. Latem zwykł przyjmować pacjentów w Ciechocinku (5).
Ryc. 2. Kopia indeksu studenta Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego Szymona Lewinsona z widocznym podpisem prof. E. Lotha. Skan dokumentu pochodzi z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego
Pośród wielu zasług i zalet osobistych prof. Edwarda Lotha wymienianych w licznych opracowaniach pomijany jest zazwyczaj drażliwy temat jego zaangażowania w toczący się na Uniwersytecie Warszawskim spór o zwłoki żydowskie. W tle antysemickiej nagonki rozpętanej na uniwersytetach, głównie przez młodzież powiązaną z powstałym w 1926 roku Obozem Wielkiej Polski (a po jego rozwiązaniu w 1934 roku Obozem Narodowo-Radykalnym), pojawił się konflikt dotyczący udostępniania żydowskim studentom uczącym się anatomii zwłok osób niebędących wyznania mojżeszowego. Brak zwłok żydowskich przeznaczonych do celów naukowych był spowodowany zasadami judaizmu, które głoszą, iż dusza osiąga wyższe formy egzystencji dopiero po pogrzebaniu ciała. Dlatego też Żydzi chowali swoich zmarłych w ciągu kilku dni po śmierci, nawet gdy były to osoby bezdomne czy ubogie. Do uczelnianych prosektoriów trafiały jedynie zwłoki chrześcijan. Polscy studenci uważali taki stan rzeczy za niesprawiedliwość i domagali się dostarczania także zwłok żydowskich, grożąc, że uniemożliwią korzystanie z prosektorium studentom Żydom. W listopadzie 1926 roku sprawujący funkcję kierownika Zakładu Anatomii Uniwersytetu Warszawskiego prof. Edward Loth wydał okólnik, w myśl którego studenci żydowscy mogli mieć dostęp do ćwiczeń w prosektorium jedynie wówczas, gdy Gmina Żydowska dostarczyłaby dla nich zwłoki do preparowania. Jego zdaniem Żydzi mogli ćwiczyć wyłącznie na zwłokach osób własnej narodowości. Decyzję prof. Lotha zaskarżyło Żydowskie Stowarzyszenie Medyków. Powołana w tym celu komisja Rady Wydziału przyznała im rację, mimo to prof. Loth nie przyjmował tej decyzji do wiadomości. Konflikt został zażegnany dopiero za sprawą dziekana Jerzego Modrakowskiego i innych członków komisji. Pomimo że z biegiem czasu Gminy Żydowskie zdecydowały się przeznaczać niektóre zwłoki na potrzeby Wydziałów Lekarskich, także w następnych latach tzw. trupia kwestia była przywoływana przez studentów z Obozu Wielkiej Polski przy okazji wystąpień antyżydowskich. Przedstawiano wówczas sprawę zwłok jako „zniewagę akademików Polaków” oraz zapowiadano „nasze z Żydami porachunki” (6).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Ciszek B: Edward Loth (1884-1944). [W:] Krawczyk M (red.): Złota księga medycyny warszawskiej. WUM, Warszawa 2009: 223-231.
2. Leszczyński S: Profesorowie – wspomnienia; http://etyka.doktorzy.pl/artykul_6.htm (data dostępu: 30.05.2018).
3. Gryglewski RW: Anatomia prawidłowa. [W:] Noszczyk W, Supady J: Dzieje medycyny w Polsce. Opracowania i szkice, t. 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015: 261-264, 610.
4. Odrowąż-Szukiewicz H: Loth Edward. [W:] Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku pod red. Z. Podgórskiej-Klawe. Wydawnictwo Instytutu Historii Nauki, Oświaty i Techniki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1996, t. 1, z. 4: 47-50.
5. Majewski T: Edward Loth (1884-1944). [W:] Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego 1915-1945 (A-Ł). Seria: Monumentia Universitatis Varsoviensis 1816-2016 pod red. P. Salwy, J.K. Wróblewskiego. WUW, Warszawa 2016: 450-455.
6. Majewski PM: Społeczność akademicka. [W:] Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915-1945. Seria: Monumentia Universitatis Varsoviensis 1816-2016 pod red. P.M. Majewskiego. WUW, Warszawa 2016: 273-276.
7. Ciesielska M: Lekarze getta warszawskiego. Wydawnictwo Dwa Światy, Warszawa 2017.
8. Stabholz L: Relacja Archiwum Yad Vashem Sygn. 0.3/861.
9. Teczka Edwarda Lotha. Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego Sygn. 349/2293.
otrzymano: 2018-04-23
zaakceptowano do druku: 2018-05-14

Adres do korespondencji:
*Maria Ciesielska
Gen. T. Kościuszki 39, 05-230 Kobyłka
drmariaciesielska@gmail.com

Nowa Medycyna 2/2018
Strona internetowa czasopisma Nowa Medycyna