Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2018, s. 176-182 | DOI: 10.25121/PF.2018.19.3.176
Kinga Miętkiewska, Dominika Łażewska, Izabela Czapska-Pietrzak, *Elżbieta Studzińska-Sroka
Przywrotnik pospolity (Alchemilla vulgaris L.) – związki czynne, aktywność biologiczna oraz zastosowanie lecznicze
Lady’s mantle (Alchemilla vulgaris L.) – active compounds, biological activity and therapeutic use
Katedra i Zakład Farmakognozji, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. farm. Wiesława Bylka
Streszczenie
Przywrotnik pospolity (Alchemilla vulgaris L.), należący do rodziny różowatych, to bylina występująca na półkuli północnej. Surowcem stosowanym w lecznictwie jest ziele, zawierające związki takie jak: garbniki, flawonoidy i węglowodany. W medycynie ludowej A. vulgaris był wykorzystywany w uśmierzaniu dolegliwości menopauzalnych i menstruacyjnych, w terapii wzdęć, biegunek, stanów zapalnych jamy ustnej i gardła, a także w leczeniu egzem i wysypek skórnych. Liczne badania wykazały, że aktywność biologiczna przywrotnika pospolitego jest wielokierunkowa. W pracy zaprezentowano wyniki eksperymentów nad działaniem przeciwdrobnoustrojowym, przeciwzapalnym, przeciwutleniającym i antyproliferacyjnym, a także wpływem na aktywność elastazy i na proces gojenia ran. Opisano badania dotyczące działania przeciwcukrzycowego i przeciwlękowego oraz właściwości obniżania napięcia naczyń. Zamieszczono też wyniki badań klinicznych wskazujące na możliwość zastosowania ekstraktu z A. vulgaris w zaburzeniach miesiączkowania i owrzodzeniu aftowym jamy ustnej oraz w kremach przeciwzmarszczkowych. Artykuł zawiera także informacje o bezpieczeństwie stosowania A. vulgaris.
Summary
Lady’s mantle (Alchemilla vulgaris L.), belonging to Rosaceae family, is a perennial occuring in the Northern Hemisphere. The raw material used in medicine is herb containing: tannins, flavonoids and carbohydrates. In folk medicine it was used to soothe menopausal complaints, dysmenorrhea, to treat flatulence, diarrhea, mouth and throat inflammation and for eczema and skin rashes. Many researches proved number of biological properties of A. vulgaris that can be used in medicine.
The results of experiments on: antimicrobial, anti-inflammatory, antioxidant, antiproliferative effects, as well as on elastase activity and wound healing process were also presented. The antidiabetic and anxiolytic properties and the vasorelaxant effect of Lady’s mantle, that can be used in hypertension treatment, was also described. The results of a clinical trial showed the possibility of
A. vulgaris extract using in menstrual disorders, aphthous stomatitis and as component anti-wrinkle creams. The article contains information on the safety of products from Lady’s mantle.



Wstęp
Przywrotnik pospolity (Alchemilla vulgaris L., syn. Alchemilla xanthochlora Rothm., Alchemilla silvestris Schm.) jest byliną należącą do rodziny różowatych (Rosaceae). Występuje na obszarze od Ameryki Północnej, przez Grenlandię i Europę aż do Azji. Roślina ta jest często stosowana w arabskiej medycynie, gdzie wykorzystywana była w leczeniu otyłości oraz bólów i zapaleń żołądkowo-jelitowych. W medycynie ludowej znana jako ziele Matki Boskiej, stosowana jest wewnętrznie w łagodzeniu dolegliwości menopauzalnych i menstruacyjnych, zaburzeń żołądkowo-jelitowych, a zewnętrznie do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej, gardła oraz w leczeniu wrzodów, egzem i wysypek skórnych (1, 2).
Morfologia
Przywrotnik pospolity jest gatunkiem zbiorowym. Jego łodyga osiąga wysokość do 30 cm, jest żywozielona, niekiedy żółtawo- lub sinawonabiegła, w dolnej części naga, w górnej owłosiona. Liście są okrągławo-nerkowate, podzielone na 8-9 klap o kształcie półokrągłym lub półeliptycznym, ułożone w rozetę. Blaszka liściowa o brzegu ostro ząbkowanym jest owłosiona. Kwiaty, zielone lub żółtozielone, mają 4-działkowy kielich z kieliszkiem i pozbawione są korony kwiatowej. Owocem jest stożkowaty orzeszek (3).
Chemizm
Stosowane w celach leczniczych kwitnące ziele zawiera garbniki (5-8%, największa ich ilość występuje w trakcie kwitnienia) zbudowane w większości z kwasu elagowego, jak również z kwasu galusowego. Do elagotanoidów zawartych w A. vulgaris należą: agrimonina (3,5-3,8%), pedunkulagina (1,2%) i lewigatyna (0,9%) (2, 4). Dostępne są również badania oceniające zawartość tanin w różnych częściach surowca: w liściach 15%, w kwiatach 12%, w zielu 12-13% (2, 5). Ponadto w roślinie tej występują flawonoidy, głównie flawonole: w liściach (2,2-2,5%) i w kwiatach (1,0-1,9%). Są to zwłaszcza pochodne kwercetyny: 3-glukuronid kwercetyny, 3-glukozyd kwercetyny, 3-rutynozyd kwercetyny (rutyna) i 3-arabinozyd kwercetyny (2, 6, 7, 8). W kwiatach stwierdzono też obecność leukocyjanidyn (1%) (2). Do grupy polifenolowych związków A. vulgaris należą kwasy fenolowe (kwas galusowy, chlorogenowy, elagowy) (9, 10). W przywrotniku występują również fitosterole i węglowodany (2).
Aktywność biologiczna
Właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze
Działanie przeciwdrobnoustrojowe etanolowego ekstraktu z liści A. vulgaris (otrzymanego przez czterodniowe wytrząsanie suchego surowca w temperaturze pokojowej) zostało zbadane dla wzorcowych 10 szczepów bakterii i jednego szczepu grzyba drożdżoidalnego (Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Kocuria rhizophila, Bacillus cereus, Bacillus subtilis, Salmonella typhimurium, Proteus vulgaris, Enterococcus faecalis, Enterobacter cloaceae, Enterobacter aerogenes oraz Candida albicans). Badanie wykonano metodą studzienkową, stosując ekstrakt w stężeniu 4 mg/studzienkę oraz kwas nalidyksowy (30 μg), chloramfenikol (30 μg), ampicylinę (10 μg), nowobiocynę (30 μg) i nystatynę (10 μg) jako kontrole pozytywne. Otrzymane wyniki, w postaci stref zahamowania wzrostu (mm), wykazały słabą przeciwbakteryjną aktywność ekstraktu z liści przywrotnika. Najsilniejsze działanie zaobserwowano wobec S. aureus (12 mm; antybiotyki: 15-20 mm), K. rhizophila (14 mm; antybiotyki: 10-30 mm), P. vulgaris (10 mm; antybiotyki: 10-26 mm), E. faecalis (12 mm; antybiotyki: 16-28 mm). Badany ekstrakt wykazywał też działanie przeciwgrzybicze (10 mm, podczas gdy dla nystatyny strefa ta wynosiła 22 mm). Pozostałe drobnoustroje były niewrażliwe na działanie badanego ekstraktu w zastosowanym stężeniu (11).
Właściwości przeciwwirusowe
Aktywność przeciwwirusowa ekstraktów octanoetylowych z korzeni przywrotnika i etanolowego z nadziemnych części rośliny była testowana in vitro na hodowlach komórkowych linii Vero (komórki nerki małpy). Ekstrakty dodawano na 1 godzinę przed zakażeniem komórek wirusem krowianki lub ektromelii (ortopoksywirusy). Wyniki, wyrażone jako wskaźnik neutralizacji (NI), odczytywano po 6 dniach trwania eksperymentu. Testowane ekstrakty hamowały namnażanie wirusów w hodowlach komórek Vero. Najsilniejsze działanie odnotowano dla ekstraktu octanoetylowego z korzeni przywrotnika (w stężeniu 280 μg/ml wskaźnik NI wynosił odpowiednio 4,0 i 3,5 lg dla wirusa krowianki i ektromelii). Ekstrakt z części nadziemnych działał słabiej, przy czym aktywność obu badanych ekstraktów była zależna od zastosowanego stężenia. Substancja wzorcowa, którą był NIOC-14, związek syntetyczny o działaniu przeciwwirusowym, wykazywała silniejsze działanie od testowanych ekstraktów (w stężeniu 2 μg/ml – wirus krowianki i 0,025 μg/ml – wirus ektromelii, wskaźnik NI wynosił odpowiednio 2,14 i 2,83 lg). Dla ekstraktu z korzeni przywrotnika wykazano również wysoką zawartość katechin i leukocyjanidyn (70%). Ekstrakt alkoholowy z części nadziemnych zawierał głównie flawonoidy (71%). Dodatkowe testy potwierdziły, że badane ekstrakty charakteryzowały się niską toksycznością wobec użytej linii komórkowej (ekstrakty octanoetylowe z korzeni przywrotnika były około 10-krotnie mniej toksyczne wobec badanych komórek niż ekstrakty z części nadziemnych rośliny) (12).
Właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające
Przeciwzapalne działanie frakcji wodnej handlowego wodno-alkoholowego ekstraktu z A. vulgaris (Pharma & Plantes Laboratories) wykazano w badaniu in vitro oceniającym zdolność hamowania 15-lipooksygenazy. Ponieważ metabolity kwasu arachidonowego są ważnymi mediatorami stanu zapalnego, to hamowanie ich syntezy, m.in. przez szlak lipooksygenazy, może przynajmniej częściowo warunkować działanie przeciwzapalne. Wyniki badań dowiodły, że A. vulgaris w zastosowanym do badań modelu wykazywał silną aktywność przeciwzapalną. Otrzymane wyniki wskazywały, że ekstrakt z A. vulgaris (IC50 = 0,52 mg/ml) działał porównywalnie z ekstraktami z Filipendula ulmaria (IC50 = 0,46 mg/ml) i Rosmarinus officinalis (IC50 = 0,65 mg/ml). Pozostałe 13 ekstraktów z innych roślin miało słabszą aktywność (IC50 = 1,16-3,34 mg/ml) (13).
Ten sam ekstrakt przebadano pod kątem jego przeciwutleniających właściwości, które oceniono metodami ze stabilnym rodnikiem DPPH, z rodnikiem nadtlenkowym i rodnikiem hydroksylowym. W teście z DPPH ekstrakt z A. vulgaris działał lepiej od kilkunastu innych testowanych ekstraktów roślinnych (IC50 = 0,09 mg/ml, drugi pod względem siły działania w badanej grupie ekstraktów) i tylko kilkakrotnie słabiej od zastosowanych substancji wzorcowych: witaminy E (IC50 = 0,025 mg/ml) i kwercetyny (IC50 = 0,012 mg/ml).
Również wynik eksperymentu oceniającego zdolność wychwytu rodników nadtlenkowych uszeregował ekstrakt z A. vulgaris w grupie ekstraktów o wysokiej aktywności przeciwutleniającej (A. vulgaris: IC50 = 0,95 mg/ml, kwercetyna: IC50 = 0,15 mg/ml). Test badający zdolność wychwytu rodników hydroksylowych, najbardziej toksycznych dla komórek organizmu, wykazał, że ekstrakt z przywrotnika ma dużą zdolność zmiatania rodników hydroksylowych, tylko pięciokrotnie słabszą od kwercetyny (IC50 = 0,18 mg/ml dla przywrotnika oraz IC50 = 0,034 mg/ml dla wzorcowej kwercetyny) (13).
W innym eksperymencie badano zdolność wodno-alkoholowych ekstraktów z A. vulgaris (kwiatostan i liście) do ochrony bakterii Escherichia coli przed bakteriostatycznym i bakteriobójczym działaniem H2O2 i menadionu (menadion w pożywce tlenowej wytwarza anion ponadtlenkowy O2-, co wywołuje stan stresu oksydacyjnego). Otrzymane rezultaty pozwoliły stwierdzić, że badane ekstrakty wykazywały znaczący efekt ochronny wobec szczepów bakterii poddanych działaniu H2O2. Obliczony współczynnik, opisujący wpływ ekstraktów na wzrost E. coli (swoista szybkość wzrostu E. coli w pożywce zawierającej ekstrakty i H2O2 w porównaniu do swoistej szybkości wzrostu w pożywce zawierającej tylko H2O2), świadczył o silnym działaniu ekstraktów z A. vulgaris, zarówno z liści, jak i kwiatostanów. Natomiast w eksperymencie z menadionem wykorzystanie ekstraktu z liści A. vulgaris obniżało bakteriostatyczne działanie tej substancji niemal dwukrotnie. W tym samym badaniu przeprowadzono testy in vitro, stosując wolny rodnik DPPH oraz test oceniający właściwości chelatujące ekstraktu z liści przywrotnika. Okazało się, że wykazywał on wysoką (71,8%) zdolność zmiatania wolnego rodnika oraz chelatowania jonów żelaza (II) (84,6%). Badany był również bezpośredni ochronny wpływ ekstraktu wobec bakteryjnego, plazmidowego DNA, narażonego na uszkodzenia pod wpływem rodników hydroksylowych. Zastosowanie ekstraktu z liści przywrotnika skutkowało średnią aktywnością ochronną (37,2%) (14).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. PDR for Herbal Medicines. 3rd ed. Med Econom Comp, New Yersey 2004; 730-1.
2. Bradley P. British Herbal Compendium. Vol. 2. A Handbook of scientific information on widely used plant drugs. Bournemouth BHMA British Herbal Medicine Association 2006; 251-3.
3. Strzelecka H, Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PWN, Warszawa 2000; 258-9.
4. Geiger C, Scholz E, Rimpler H. Ellagotannins from Alchemilla xanthochlora and Potentilla erecta. Planta Med 1994; 60(4):384-5.
5. Lamaison JL, Carnat A, Petitjean-Freytet C. Teneur en tannins et activite inhibitrice de l’elastase chez les Rosaceae. Ann Pharm Franç 1990; 48:335-40.
6. Lamaison JL, Carnat A, Petitjean-Freytet C i wsp. Quercetin-3-glucuronide, main ?avonoid of Alchemilla, Alchemilla xanthochlora Rothm. (Rosaceae). Ann Pharm Franc 1991; 49:186-9.
7. D’Agostino M, Dini I, Ramundo E i wsp. Flavonoid glycosides of Alchemilla vulgaris L. Phytother Res 1998; 12:162-3.
8. Fraisse D, Carnat A, Carnat AP i wsp. Standardization of the aerial parts of Alchemilla. Ann Pharm Franc 1999; 57:401-5.
9. Duckstein SM, Lotter EM, Meyer U i wsp. Phenolic constituents from Alchemilla vulgaris L. and Alchemilla mollis (Buser) Rothm. at different dates of harvest. Z Naturforsch C 2013; 68(1-2):529-40.
10. Fecka I. Development of chromatographic methods for determination of agrimoniin and related polyphenols in pharmaceutical products. J AOAC Int 2009; 92(2):410-8.
11. Dilek K, Mustafa O. Antimicrobial activity of selected plant spices marketed in the West Anatolia. Int J Agr Biol 2010; 12(6):916-20.
12. Filippova EI. Antiviral activity of Lady’s Mantle (Alchemilla vulgaris L.) extracts against orthopoxviruses. Bull Exp Biol Med 2017; 163(3):374-7.
13. Trouillas P, Calliste C-A, Allaisc D-P i wsp. Antioxidant, anti-inflammatory and antiproliferative properties of sixteen water plant extracts used in the Limousin countryside as herbal teas. Food Chem 2003; 80:399-407.
14. Oktyabrsky O, Vysochina G, Muzyka N i wsp. Assessment of anti-oxidant activity of plant extracts using microbial test systems. J Appl Microbiol 2009; 106:1175-83.
15. Kiselova Y, Ivanova D, Chervenkov T i wsp. Correlation between the in vitro antioxidant activity and polyphenol content of aqueous extracts from Bulgarian herbs. Phytother Res 2006; 20:961-5.
16. Swanston-Flatt SK, Day C, Bailey CJ i wsp. Traditional plant treatments for diabetes. Studies in normal and streptozotocin diabetic mice. Diabetol 1990; 33:462-4.
17. Shrivastava R, Cucuat N, John GW. Effects of Alchemilla vulgaris and glycerine on epithelial and myofibroblast cell growth and cutaneous lesion healing in rats. Phytother Res 2007; 21:369-73.
18. Baum CL, Arpey CJ. Normal cutaneous wound healing: clinical correlation with cellular and molecular events. Dermatol Surg 2005; 31:674-86.
19. Jonadet M, Meunier MT, Villie F i wsp. Flavonoids extracted from Ribes nigrum L. and Alchemilla vulgaris L. 1. In vitro inhibitory activities on elastase, trypsin and chymotrypsin. 2. Angioprotective activities compared in vivo. J Pharmacol 1986; 17:21-7.
20. Jimenez F, Mitts TF, Liu K i wsp. Ellagic and tannic acids protect newly synthesized elastic fibers from premature enzymatic degradation in dermal fibroblast cultures. J Invest Dermatol 2006; 126:1272-80.
21. Murthy KN, Reddy VK, Veigas JM i wsp. Study on wound healing activity of Punica granatum peel. J Med Food 2004; 7:256-9.
22. Morikawa K, Nonaka M, Narahara M i wsp. Inhibitory effect of quercetin on carrageenan-induced in?ammation in rats. Life Sci 2003; 74:709-21.
23. Gutierrez-Venegas G, Kawasaki-Cardenas P, Rita Arroyo-Cruz S i wsp. Luteolin inhibits lipopolysaccharide actions on human gingival fibroblasts. Eur J Pharmacol 2006; 541:95-105.
24. Jonadet M, Meunier MT, Villie F i wsp. Catechines et oligomeres flavanoliques de Cupressus sempervirens L. Activites inhibitrices vis-a-vis de l’elastase in vitro et activites angioprotectrices comparees in vivo. Ann Pharm Franç 1984; 42:161-7.
25. Benaiges A, Marcet P, Armengol R i wsp. Study of the refirming effect of a plant complex. Inter J Cosm Sci 1998; 20:223-33.
26. Takır S, Sezgi B, Süzgeç-Selçuk S i wsp. Endothelium-dependent vasorelaxant effect of Alchemilla vulgaris methanol extract: a comparison with the aqueous extract in rat aorta. Nat Prod Res 2014; 28:2182-5.
27. Takır S, Altun IH, Sezgi B i wsp. Vasorelaxant and blood pressure lowering effects of Alchemilla vulgaris: A comparative study of methanol and aqueous extracts. Pharmacogn Mag 2015; 11(41):163-9.
28. Sufka KJ, Roach JT, Chambliss WG i wsp. Anxiolytic properties of botanical extracts in the chick social separation-stress procedure. Psychopharmacol (Berl) 2001; 153(2):219-24.
29. Shrivastava R, John GW. Treatment of aphthous stomatitis with topical Alchemilla vulgaris in glycerine. Clin Drug Investig 2006; 26(10):567-73.
30. Wichtl M (red.). Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals. A Handbook for practice on a scientific basis. Medpharm Sci Publ, Stuttgart 2004; 94-6.
31. Schimmer O, Krüger A, Paulini H i wsp. An evaluation of 55 commercial plant extracts in the Ames mutagenicity test. Pharmazie 1994; 49(6):448-51.
32. Schimmer O, Lindenbaum M. Tannins with antimutagenic properties in the herb of Alchemilla species and Potentilla anserina. Planta Med 1995; 61(2):141-5.
otrzymano: 2018-06-20
zaakceptowano do druku: 2018-07-25

Adres do korespondencji:
dr n. farm. Elżbieta Studzińska-Sroka
Katedra i Zakład Farmakognozji
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
ul. Święcickiego 4, 60-781 Poznań
tel.: +48 (61) 854-67-09
faks: +48 (61) 854-67-01
e-mail: ela_studzinska@op.pl

Postępy Fitoterapii 3/2018
Strona internetowa czasopisma Postępy Fitoterapii