Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2019, s. 194-198 | DOI: 10.25121/PF.2019.20.3.194
*Justyna Baraniak, Małgorzata Kania-Dobrowolska
Działanie moczopędne wybranych surowców roślinnych
Diuretic activity of selected herbal substances
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu
Dyrektor Instytutu: dr hab. inż. Małgorzata Zimniewska, prof. IWNiRZ
Streszczenie
Ziele nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea L.), liście brzozy brodawkowatej (Betula pendula Roth) oraz korzeń lubczyka ogrodowego (Levisticum officinale Koch.) mają długą historię stosowania jako tradycyjne roślinne produkty lecznicze. Wymienione substancje roślinne wchodzą w skład wielu produktów przeznaczonych do stosowania w przypadku chorób dróg moczowych. Wśród wielu właściwości biologicznych rośliny te znane są z działania moczopędnego, którego mechanizm nie został do tej pory dokładnie poznany i wyjaśniony. Niewiele jest również badań klinicznych potwierdzających takie właściwości opisywanych surowców roślinnych. W artykule przedstawiono dostępne w piśmiennictwie informacje dotyczące tego zagadnienia.
Summary
Goldenrod herb (Solidago virgaurea L.), birch leaves (Betula pendula Roth) and lovage radix (Levisticum officinale Koch.) have a long history of use as a traditional herbal medicinal product. These herbal substances are part of many products intended for use in the case of diseases of the urinary tract. Among many activities, plants as lovage, birch and goldenrod are known for their diuretic activity. The mechanism of this action has not been thoroughly understood and explained so far. There are also few clinical research studies confirming such properties of the herbal substances described. This article describes information on this subject available in the literature.



Wstęp
Pierwsze leki pozyskiwane z roślin uznanych za lecznicze były dobrze znane i stosowane od dawnych czasów na wszystkich kontynentach świata. Ich korzystne dla zdrowia właściwości stały się podwaliną do rozwoju medycyny tradycyjnej w wielu krajach świata. Różne dolegliwości dotyczące układów narządów występujących w organizmie człowieka, np. układu krążenia, oddechowego, moczowego czy płciowego, były skutecznie leczone surowcami lub przetworami pochodzącymi z roślin zielarskich.
Na przykład w urologii szczególnie cenne okazały się surowce roślinne o aktywności przeciwdrobnoustrojowej, diuretycznej, rozkurczającej oraz nefroochronnej (1). Stan zapalny i związane z nim dolegliwości w obrębie układu moczowego są częstym, bardzo uciążliwym schorzeniem, zwłaszcza dla kobiet. Z uwagi na usytuowanie cewki moczowej blisko odbytu dolegliwości te mogą nawracać, czasem nawet kilka razy w ciągu roku. Wiąże się to ze złym samopoczuciem przekładającym się na duży dyskomfort życia codziennego. Problemy z układem moczowym manifestują się dużą bolesnością, uczuciem parcia na mocz, częstomoczem, pieczeniem podczas oddawania moczu, nierzadko także związane są z wystąpieniem podwyższonej temperatury ciała oraz krwiomoczu.
Zapalenie zazwyczaj wiąże się z obecnością bakterii w drogach moczowych, przeważnie jest to E. coli, która przedostaje się z odbytu do cewki moczowej. Poważny stan kliniczny wymaga oczywiście fachowej interwencji lekarskiej, zazwyczaj wiąże się to ze stosowaniem antybiotykoterapii. W łagodnych stanach zapalnych warto w pierwszej kolejności posługiwać się terapią naturalną, opartą na działaniu surowców roślinnych o udokumentowanych właściwościach moczopędnych, rozkurczowych, przeciwbakteryjnych oraz przeciwzapalnych. Surowce roślinne oraz gotowe produkty lecznicze o właściwościach moczopędnych, stosuje się także w chorobach nerek, w przypadku wystąpienia obrzęków, u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i niewydolnością krążeniową, a także u chorych, u których zdiagnozowano marskość wątroby (2).
Do wybranych roślin o korzystnym działaniu na układ moczowy, charakteryzujących się właściwościami moczopędnymi, zaliczyć można: ziele nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea L.), liść brzozy brodawkowatej (Betula pendula Roth), ziele skrzypu polnego (Equisetum arvense L.), korzeń lubczyka ogrodowego (Levisticum officinale Koch.), owoc żurawiny (Vaccinium macrocarpon Aiton, syn. Vaccinium oxycoccus L.), ziele i korzeń pietruszki zwyczajnej (Petroselinum crispum (Mill.) Fuss.), ziele i liść pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.), naowocnię fasoli (Phaseolus vulgaris L.), owoc jałowca pospolitego (Juniperus communis L.), a także liść ostrokrzewu paragwajskiego (mate, Ilex paraguariensis A.St.-Hil.).
Poniżej opisano kilka wartościowych roślin należących do tej grupy. Wszystkie one mają pozytywne monografie Komisji E Federalnego Urzędu Zdrowia RFN. Wskazuje to na możliwość stosowania ich w chorobach dróg moczowych, zaaprobowano je ponadto do zażywania jako środki moczopędne. Mechanizm działania roślin wykazujących aktywność diuretyczną nie został w pełni poznany i do końca wyjaśniony (1).
Ziele nawłoci
Nawłoć pospolita, Solidago virgaurea L., jest wieloletnią rośliną należącą do rodziny Astrowatych (Asteraceae), występującą pospolicie w Europie, Azji i Ameryce. Surowcem roślinnym jest ziele nawłoci pospolitej (Solidaginis virgaureae herba), zbierane w okresie kwitnienia z części nadziemnych rośliny i następnie suszone. Ziele nawłoci zawiera liczne biologicznie aktywne substancje z grupy flawonoidów, saponin triterpenowych i diterpenów, garbniki, olejek eteryczny, polisacharydy oraz glukozydy fenolowe (3-6).
Inną, równie ważną rośliną z tego rodzaju wykazującą potencjał wykorzystywany w leczeniu problemów urologicznych jest Solidago canadensis L. Zawiera ona szerokie spektrum różnorakich substancji biologicznie aktywnych, takich jak: flawonoidy, saponiny, związki mineralne. Technologia chromatografii cieczowej ze spektometrią mas (LC-MS) została wykorzystana do identyfikacji niektórych substancji występujących w tej roślinie. Wykryto obecność kwercetyny oraz kemferolu w powiązaniu z różnymi komponentami cukrowymi (glukozą, galaktozą, ramnozą, rutynozą). Ponadto w Solidago canadensis L. zidentyfikowano hiperozyd, rutynę, izokwercetynę, afzelinę, nikotiflorinę, astragalinę oraz kwas chlorogenowy (7).
Według monografii Komisji E nawłoć stosuje się do zwiększania diurezy w stanach zapalnych dróg moczowych, w kamicy nerkowej i piasku nerkowym oraz w ich zapobieganiu. Wykazuje ona działanie moczopędne, słabo rozkurczające i przeciwzapalne (3). Uważa się, że za aktywność moczopędną odpowiada głównie lejokarpozyd (8). Dla nawłoci dawka dobowa według Komisji E to 6-12 g surowca, przetwory – odpowiednio (3). Według ESCOP stosuje się 3-4 g wysuszonego surowca w postaci naparu, 2-3 razy dziennie (5). Natomiast według monografii EMA dawkowania dla rozdrobnionego surowca to 3-5 g, 2-4 razy dziennie, a na przykład dla suchego ekstraktu pojedyncza dawka to 350-450 mg, 3 razy dziennie (9).
Według wspomnianej monografii ziele nawłoci ma wskazania do tradycyjnego stosowania jako środek zwiększający ilość wydalanego moczu oraz jako preparat wspomagający w leczeniu łagodnych dolegliwości ze strony układu moczowego. Jako produkt leczniczy stosuje się je tradycyjnie od 2 do 4 tygodni (9). Inne źródła podają następujące dawkowanie: 2-4 g/filiżankę naparu wodnego do 2 razy dziennie, podobna ilość rozdrobnionego i wysuszonego ziela w kapsułkach lub 1-3 ml tinktury, 3 razy dziennie (1, 10).
Badania farmakologiczne i kliniczne

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Yarnell E. Botanical medicines for the urinary tract. World J Urol 2002; 20:285-93.
2. Domański M, Ciechanowski K. Leki moczopędne – zastosowanie we współczesnej terapii. Med Dypl 2011; 11(188):69-81.
3. Komisja E. Monografia: Solidago (nawłoć). Bundesanzeiger Nr 193 z 15.10.1987; sprostowanie BAnz. nr 50 z 13.03.1990. W: Rośliny lecznicze w fitoterapii. Kompendium roślin leczniczych uszeregowanych według zakresów stosowania na podstawie monografii opracowanych przez Komisję E Federalnego Urzędu Zdrowia RFN. IRiPZ, Poznań 2000.
4. Strzelecka H, Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wyd Nauk PWN, Warszawa 2000.
5. ESCOP Monographs. Solidaginis virgaureae herba. The Scientific Foundation for Herbal Medicinal Products. Second edition. ESCOP 2003: 487.
6. Kruk J, Baranowska I, Buszewski B i wsp. Flavonoids enantiomer distribution in different parts of goldenrod (Solidago virgaurea L.), lucerne (Medicago sativa L.) and phacelia (Phacelia tanacetifolia Benth.). Chirality 2019; 31(2):138-49.
7. Apati P, Houghton PJ, Kery A. HPLC investigation of antioxidant components in Solidago herba. Acta Pharm Hung 2004; 74(4):223-31.
8. Grzesik-Gąsior J, Bień A, Pieczykolan A. Fitoterapia w infekcjach ginekologicznych jako naturalne wsparcie w procesie leczenia. Pielęgniarstwo XXI wieku 2018; 17(3):69-73.
9. EMA. Community herbal monograph on Solidago virgaurea L., herba. EMA 2008.
10. Blumethal M, Busse WR, Goldberg A (eds.). The complete German Commission E monographs. American Botanical Council, Austin and Integrative Medicine Communications, Boston 1998.
11. Raudonė L, Raudonis R, Janulis V i wsp. Quality evaluation of different preparations of dry extracts of birch (Betula pendula Roth) leaves. Nat Prod Res 2014; 28(19):1645-8.
12. Isidorov V, Szoka Ł, Nazaruk J. Cytotoxicity of white birch bud extracts: Perspectives for therapy of tumours. PLoS ONE 2018; 13(8):e0201949.
13. Komisja E. Monografia: Betulae folium (liść brzozy) Bundesanzeiger nr 50 z 13.03.1986. W: Rośliny Lecznicze w Fitoterapii. Kompendium roślin leczniczych uszeregowanych według zakresów stosowania na podstawie monografii opracowanych przez Komisję E Federalnego Urzędu Zdrowia RFN. IRiPZ, Poznań 2000.
14. EMA. European Union herbal monograph on Betula pendula Roth and/or Betula pubescens Ehrh. as well as hybrids of both species, folium. EMA 2014.
15. ESCOP Monographs. The scientific foundation for herbal medicinal products. Second edition. Betulae folium. ESCOP 2003; 48.
16. Masteiková R, Klimas R, Samura BB i wsp. An orientational examination of the effects of extracts from mixtures of herbal drugs on selected renal functions. Česka Slov Farm 2007; 56(2):85-9.
17. Braun H. Die therapeutische Verwendung wichtiger Drogen der Volksmedizin in der täglichen Praxis. IV. Betula alba (Birke). Fortschr Med. 1941; 59:114-6. In: ESCOP Monographs. The Scientific Foundation for Herbal Medicinal Products. Betulae Folium (Birch leaf). 2nd ed. European Scientific Cooperative on Phytotherapy. New York, Stuttgart 2003; 48-51.
18. Mohamadi N, Rajaei P, Moradalizadeh M i wsp. Essential oil composition and antioxidant activity of Levisticum officinale Koch. at various phenological stages. J Med Plants 2017; 16(61):45-55.
19. Ciocarlan A, Dragalin I, Aricu A i wsp. Chemical composition and antimicrobial activity of the Levisticum officinale W.D.J. Koch essential oil. Chem J Moldova. Gen Ind Ecol Chem 2018; 13(2):63-8.
20. Polak R, Krzykowski A, Rudy S i wsp. Analiza kinetyki sublimacyjnego suszenia liści lubczyku ogrodowego (Levisticum officnale Koch.). Zesz Probl Post Nauk Roln 2017; 591:107-17.
21. Komisja E. Monografia: Levistici radix (korzeń lubczyka). Bundesanzeiger nr 101 z 01.06.1990. W: Rośliny Lecznicze w Fitoterapii. Kompendium roślin leczniczych uszeregowanych według zakresów stosowania na podstawie monografii opracowanych przez Komisję E Federalnego Urzędu Zdrowia RFN. IRiPZ, Poznań 2000.
22. EMA. Community herbal monograph on Levisticum officinale Koch, radix. Draft. EMA 2012.
otrzymano: 2019-05-20
zaakceptowano do druku: 2019-06-25

Adres do korespondencji:
*dr n. chem. Justyna Baraniak
Zakład Farmakologii i Fitochemii Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich
ul. Kolejowa 2, 62-064 Plewiska
tel. +48 (61) 665-95-50
e-mail: justyna.baraniak@iwnirz.pl

Postępy Fitoterapii 3/2019
Strona internetowa czasopisma Postępy Fitoterapii