Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Medycyna Rodzinna 3/2017, s. 211-214 | DOI: 10.25121/MR.2017.20.3.211
Ewelina Gwóźdź, Piotr Gębczyński
Owoce pomidora źródłem karotenoidów
Tomato fruit as a source of carotenoids
Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Grzybów, Wydział Technologii Żywności, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
Summary
Tomato fruits are a valuable source of vitamins, minerals and other biologically active substances with proven health benefits in the human diet. Tomatoes and tomato products are also an important source of compounds with antioxidant properties such as carotenoids, including lycopene and beta-carotene.
The purpose of this article was to show the beneficial properties of lycopene and β-carotene contained in the fruit of the tomato and the products obtained on their basis. The numerous health-promoting properties of lycopene and beta-carotene are discussed, which is the potential use in the treatment of many chronic diseases. Moreover, many scientific studies prove that a diet rich in tomatoes and tomato preserves contributes to reducing the risk of many diseases, including chronic diseases such as cancer, and widely understood cardiovascular diseases. Besides, lycopene and beta-carotene protect the human body from the attack of free radicals, improve the immune system, care for the condition of the skin and contribute to the prevention and treatment of certain cardiovascular diseases. The role of technological processes used in food production, which increases the content of carotenoids naturally occurring in the tomato fruit and its absorption from the final products, has also been emphasized.



Wstęp
Wzrost świadomości konsumentów na temat znaczenia właściwego odżywiania powoduje, że coraz częściej zwracają oni uwagę na żywność pochodzenia roślinnego jako źródło cennych dla organizmu składników odżywczych (1). W związku z tym dobrze zestawiona i zbilansowana dzienna racja pokarmowa powinna zawierać warzywa i owoce oraz ich przetwory, które dostarczają wielu składników, w tym karotenoidów.
Najważniejszą cechą karotenoidów jest silne działanie przeciwutleniające, które odgrywa istotną rolę w prewencji i leczeniu wielu chorób. Prozdrowotne właściwości tej grupy związków, w tym głównie likopenu i beta-karotenu, są wykorzystywane między innymi w leczeniu i zapobieganiu: miażdżycy, chorób oczu, zmian skórnych związanych z oparzeniami słonecznymi, a także nowotworu prostaty u mężczyzn (2), gruczołu sutkowego i szyjki macicy u kobiet (3). Głównym źródłem likopenu w diecie są owoce pomidora i przetwory otrzymywane na ich bazie, przy czym jest on znacznie lepiej przyswajalny przez organizm z przetworzonych owoców pomidora niż z surowca nieprzetworzonego (4).
Znaczenie owoców pomidora w diecie
Pomidor (Solanum lycopersicum L.) był początkowo uważany za roślinę o właściwościach trujących i w związku z tym uprawiano go głównie dla ozdoby (5). Obecnie jego produkcja na świecie prowadzona jest na dużą skalę, ze względu na powszechne zastosowanie owoców pomidora w gastronomii i przetwórstwie żywności. W 2011 roku produkcja owoców pomidora w krajach Unii Europejskiej wyniosła nieco ponad 16 mln ton. Udział produkcji polskiej w łącznych zbiorach Unii Europejskiej kształtował się na poziomie około 0,7 mln ton, co dało nam szóste miejsce pośród państw członkowskich (6). W Polsce konsumpcja pomidorów ma znaczący udział w łącznej konsumpcji warzyw i przetworów warzywnych. W 2012 roku całkowitą konsumpcję warzyw i ich przetworów oszacowano na 59,5 kg, przy czym owoce pomidora stanowiły 9,84 kg w przeliczeniu na statystycznego mieszkańca (7).
Owoce pomidora są ważnym źródłem karotenoidów, związków fenolowych (8) i witamin, takich jak: kwas askorbinowy, niacyna, biotyna, tiamina, ryboflawina, kwas pantotenowy i foliowy oraz witamina K1 (9, 10). Ze względu na wysoką wartość odżywczą, atrakcyjny smak, zapach i barwę oraz niską kaloryczność cieszą się one dużym uznaniem konsumentów. Zawarte w nich polifenole, witamina C oraz karotenoidy wykazują silne właściwości przeciwutleniające. Działanie przeciwutleniające tych związków polega na opóźnieniu procesów utleniania, które prowadzą do powstania niekorzystnych zmian zarówno w organizmach żywych, jak i produktach spożywczych (11). Owoce pomidora oraz produkty otrzymywana na ich bazie są ważnym źródłem karotenoidów, w tym likopenu, w diecie wielu ludzi. Regularne spożycie tych produktów, ze względu na zawarte w nich związki odżywcze, przyczynia się do zmniejszenia zachorowań na wiele różnych nowotworów, m.in. żołądka, prostaty, woreczka żółciowego oraz na choroby sercowo-naczyniowe (12, 13).
Karotenoidy i ich wpływ na organizm

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Machin L, Gimenez A, Vidal L et al.: Influence of context on motives underlying food choice. J Sens Stud 2014; 29: 313-324.
2. Stacewicz-Sapuntzakis M, Bowen PE: Role of lycopene and tomato products in prostate health. Biochim Biophys Acta 2005; 1740(2): 202-205.
3. Cooper DA, Eldridge AL, Peters JS: Dietary carotenoids and certain cancers, heart disease, and age-related macular degeneration: A review of recent research. Nutr Rev 1999; 57: 201-214.
4. Czapski J: Wykorzystanie owoców i warzyw w produkcji żywności funkcjonalnej. Żywn Nauka Technol Jakość 1999; 4(21 supl.): 90-101.
5. Bogacz K: Pomidor – idealne źródło witamin, substancji odżywczych i prozdrowotnych. Przem Ferm Owoc-Warz 2011; 7: 34-35.
6. Dmochowska H: Rocznik Statystyczny Rolnictwa. ZWS, Warszawa 2014: 3-417.
7. Trajer M, Dyngus M: Krajowa produkcja, spożycie oraz promocja owoców i warzyw. Biul Inf ARR 2013; 3: 14-25.
8. Zalewska-Korona M, Jabłońska-Ryś E, Michalak-Majewska M: Wartości odżywcze i prozdrowotne owoców pomidora gruntowego. Bromat Chem Toksykol 2013; 2(46): 200-205.
9. Nowak K, Żmudzińska-Żurek B: Pomidory – najlepsze źródło likopenu. Przem Spoż 2009; 6: 26-29.
10. Fanasca S, Colla G, Maiani G et al.: Changes in antioxidant content of tomato fruits in response to cultivar and nutrient solution composition. J Agric Food Chem 2006; 54: 4319-4325.
11. Sikorski ZE: Chemia żywności. Składniki żywności. WNT, Warszawa 2007: 11-225.
12. Galhardo Borguini R, Ferraz da Silva Torres E: Tomatoes and tomato products as dietary sources of antioxidants. Food Rev Int 2009; 25: 313-325.
13. Mendez II, Vera AM, Chavez JL et al.: Quality of fruits in Mexican tomato (Lycopersicon esculentum Mill) landraces. Vitae Rev Fac De Quim Farm 2011; 18(1): 26-32.
14. Maoka T: Recent progress in structural studies of carotenoids in animals and plants. Arch Biochem Biophys 2009; 483: 191-195.
15. Guz J, Dziaman T, Szpila A: Czy witaminy antyoksydacyjne mają wpływ na procesy karcynogenezy? Post Hig Med Dośw 2007; 61: 185-198.
16. World Cancer Research Fund, American Institute for Cancer Research: Food, Nutrition Physical Activity, and the Prevention of Cancer: a Global Perspective. AICR, Washington DC 2007.
17. Gerster H: Anticarcinogenic effect of common carotenoids. Int J Vitam Nutr Res 1993; 63: 93-121.
18. Mortensen A, Skibsted LH, Truscott TG: The interaction of dietary carotenoids with radical species. Arch Biochem Biophys 2001; 385: 13-19.
19. Bołonkowska O, Pietrosiuk A, Sykłowska-Baranek K: Roślinne związki barwne i ich właściwości biologiczne oraz możliwość wytwarzania w kulturach in vitro. Biul Wydz Farm WUM 2011; 1: 1-27.
20. Perera CO, Yen GM: Functional properties of carotenoids in human health. Int J Food Prop 2007; 10: 201-230.
21. Basu B, Garala K, Dharamsi A: Lycopene: A novel anti-oxidant and anticancer agent. J Pharm Res 2010; 3(6): 1427-1433.
22. Grajek W: Przeciwutleniacze w żywności. Aspekty zdrowotne, technologiczne, molekularne i analityczne. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2007: 172-176, 344.
23. Zelga J, Szostak-Węgierek D: Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część I. Polifenole roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy. Probl Hig Epidemiol 2013; 94(1): 41-49.
24. Ried K, Fakler P: Protective effect of lycopene on serum cholesterol and blood pressure: meta-analyses of intervention trials. Maturitas 2011; 68: 299-310.
25. Van Breemen RB, Pajkovic N: Multitargeted therapy of cancer by lycopene. Cancer Lett 2008; 269: 339-351.
26. Horbowicz M, Saniewski M: Biosynteza, występowanie i właściwości biologiczne likopenu. Post Nauk Rol 2000; 1: 29-46.
27. Cho E, Spiegelman D, Hunter DJ et al.: Premenopausal intakes of vitamins A, C and E, folate, and carotenoids and risk of breast cancer. Cancer Epidem Biomar Prev 2003; 12: 713-720.
28. Agarwal M, Parameswari RP, Vasanthi HR et al.: Dynamic action of carotenoids in cardioprotection and maintenance of cardiac health. Molecules 2012; 17: 4755-4769.
29. Rao LG, Mackinnon ES, Josse RG et al.: Lycopene consumption decreases oxidative stress and bone resorption markers in postmenopausal women. Osteoporosis Int 2007; 18(1): 109-115.
30. Garcia-Velverde V, Navarro-Gonzalez I, Garcia-Alonso J et al.: Antioxidant bioactive compounds in selected industrial processing and fresh consumption tomato cultivars. Food Bioprocess Tech 2013; 6: 391-402.
31. Chandra HM, Shanmugaraj BM, Srinivasan B et al.: Influence of genotypic variations on antioxidant properties in different fractions on tomato. J Food Sci 2012; 11(77): 1174-1178.
32. Wu K, Erdman JW Jr, Schwartz SJ et al.: Plasma and dietary carotenoids, and the risk of prostate cancer: a nested case – control study. Cancer Epidem Biomar Prev 2004; 13: 260-269.
33. Martinez-Tomas R, Larque E, Gonzalez-Silvera D et al.: Effect of the consumption of a fruit and vegetable soup with in vitro carotenoid bioaccessibility on serum carotenoid concentrations and markers of oxidative stress in young men. Eur J Nutr 2012; 51: 231-239.
34. Chanforan C, Loonis M, Mora N et al.: The impact of industrial processing on health-beneficial tomato microconstituents. Food Chem 2012; 134: 1786-1795.
35. George S, Tourniaire F, Gantier H et al.: Changes in the contents of carotenoids, phenolic compounds and vitamin C during technical processing and lyophilisation of red and yellow tomatoes. Food Chem 2011; 124: 1603-1611.
36. Kamiloglu S, Demirci M, Selen S et al.: Home processing of tomatoes (Solanum lycopersicum): effects on in vitro bioaccessibility of total lycopene, phenolic, flavonoids and antioxidant capacity. J Sci Food Agric 2014; 94: 2225-2233.
37. Szajdek A, Borowska J: Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego. Żywn Nauka Technol Jakość 2004; 4(41): 5-28.
38. Rao AR, Rao LG: Carotenoids and human health. Pharmacol Res 2007; 55: 207-216.
39. Hofe CR, Feng L, Zephyr D et al.: Fruit and vegetable intake, as reflected by serum carotenoid concentrations, predicts reduced probability of polychlorinated biphenyl-associated risk for type 2 diabetes: National Health and Nutrition Examination Survey 2003-2004. Nutr Res 2014; 34: 285-293.
otrzymano: 2017-07-13
zaakceptowano do druku: 2017-07-31

Adres do korespondencji:
Ewelina Gwóźdź
Katedra Technologii Owoców,
Warzyw i Grzybów
Wydział Technologii Żywności
Uniwersytet Rolniczy
im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
ul. Balicka 122, 30-149 Kraków
tel. +48 (12) 662-47-57
ewelina.j.g@interia.pl

Medycyna Rodzinna 3/2017
Strona internetowa czasopisma Medycyna Rodzinna