© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2003, s. 144-147
Aida Kusiak1, Jadwiga Sadlak-Nowicka2, Janusz Limon3
Periodontalne potrzeby lecznicze u osób z zespołem Turnera z różnymi aberracjami chromosomu X
Periodontal treatment needs in patients with Turner syndrome with varius aberration of chromosome X
1 z Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej AM w Gdańsku
Kierownik Katedry: dr hab. B. Kochańska
2 z Katedry i Zakładu Periodontologii i Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej AM w Gdańsku
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Jadwiga Sadlak-Nowicka
3 z Katedry i Zakładu Biologii i Genetyki AM w Gdańsku
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Janusz Limon
WSTĘP
Zespół Turnera (ZT) dotyczy osób płci żeńskiej. Należy do zespołów z aberracjami chromosomów płciowych; najczęściej związany jest z monosomią chromosomu X. Charakteryzuje się licznymi zaburzeniami rozwojowymi, głównie somatycznymi, wśród których mogą występować: niski wzrost, płetwistość szyi i niska tylna granica włosów, klatka piersiowa o cechach męskich, koślawe łokcie, nieprawidłowości narządu wzroku, anomalie palców, wady rozwojowe serca i nerek, niedorozwój gonad i inne. Najbardziej dotkliwym zaburzeniem ujawniającym się w okresie dorastania jest znacząco niższy wzrost w porównaniu z rówieśnikami i brak rozwoju II-rzędowych cech płciowych, spowodowany niedorozwojem gonad (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8). Skutkuje to znaczącymi urazami psychicznymi okresu dojrzewania z dalszymi konsekwencjami. Bardzo istotne jest więc wczesne diagnozowanie tego zespołu i wczesne leczenie endokrynologiczne, które poza korzystnym wpływem na stan somatyczny chorych, może sprzyjać ich adaptacji w środowisku i łagodzić poczucie upośledzenia.
Pewną rolę we wczesnym ukierunkowaniu diagnostyki ZT mogą odgrywać lekarze stomatolodzy, gdyż nieprawidłowościom somatycznym ogólnym mogą towarzyszyć zaburzenia w obrębie narządu żucia. Różni autorzy opisali m.in.: niedorozwój żuchwy, wadliwe przyczepy wędzidełek, wady zgryzu, gotyckie podniebienie, wady rozwojowe języka, wadliwą budowę koron i korzeni zębów, hipoplazję szkliwa, a także rozszczepy podniebienia i inne (9, 19, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19).
W poprzednich pracach (13, 20) przedstawiliśmy zaobserwowane przez nas nieprawidłowości budowy morfologicznej zębów stałych u chorych z ZT (13) i zapadalność na próchnicę (20). Celem obecnej pracy były badania dotyczące periodontalnych potrzeb leczniczych u tych chorych, biorąc pod uwagę często spotykane w ZT – sprzyjające zmianom w przyzębiu – wady zgryzu i zaburzenia odporności (7) oraz fakt, iż poza jednym artykułem (15) nie spotkano prac poruszających problemy periodontologiczne w tej populacji.
MATERIAŁ I METODY BADAŃ
Badaniami objęto ogółem 109 osób płci żeńskiej, z tego 52 osoby z zespołem Turnera (ZT) (grupa badana), w wieku od 11 do 30 lat (średnia wieku 20,5 roku), u których wykonano badania cytogenetyczne w Katedrze i Zakładzie Biologii i Genetyki AM Gdańsku. Grupę kontrolną stanowiło 57 osób płci żeńskiej ogólnie zdrowych, odpowiadających wiekowo grupie badanej. Chore z ZT podzielono na 3 podgrupy w zależności od kariotypu. Podgrupę pierwszą (I) stanowiły 24 osoby z kariotypem 45,X (monosomia), podgrupę drugą (II) liczącą 12 osób stanowiły osoby z aberracjami strukturalnymi jednego z chromosomów X o kariotypach: 46,X,del(Xq) – 5 osób, 46,X,i(X)(q10) – 4 osoby; 46,X,del(Xp) – 2 osoby; 46,X,r(X) – 1 osoba. Podgrupa trzecia (III) liczyła 16 osób z kariotypami określanymi mianem mozaiek w tym: u ośmiu osób stwierdzono obok linii komórkowej 45,X, linie: 46,XX (3 osoby), 47,XXX (1 osoba), 46,XX i 47,XXX (2 osoby). Kariotyp mozaikowy 45,X/46,Xi(X) (q10) stwierdzono u 3 osób. U dalszych 4 osób obok linii komórkowej 45,X występowały linie komórkowe z aberracją chromosomu X – del (Xp) lub del (Xq) po jednej osobie oraz translokacja t(X;X) u 2 osób. U trzech osób obok linii komórkowej 45,X wykazano obecność linii: 46,XY.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Bender B. et al.: Congnitive Development of Unselected Girls with Complete and Partial X Monosomy. Pediatrics 1984, 73, 2:175-182. 2. Emery A.E.H., Rimoin D.L.: Principles and Practice of Medical Genetics. Churchill Livingstone. New York Edinburgh London Madrid Melbourne San Francisco and Tokio 1996, 48:973-1000. 3. Hall J.G., Gilchrist D.M.: Turner Syndrome and Its Variants. Pediatr. Clin. North Am. 1990, 37:1421-1440. 4. Kobielowa Z. i wsp.: O niektórych aspektach zespołu Turnera w wieku dziecięcym. Endokr. Pol. 1964, XV, 535-545. 5. Kusiak A. i wsp.: Najczęściej występujące zaburzenia somatyczne u chorych z zespołem Turnera z różnymi aberracjami chromosomu X. Czas. Stomat. 2002, LV, 7:442-447. 6. Palmer C.G., Reichmann A.: Chromosomal and clinical Findings in 110 Females with Turner Syndrome. Hum. Genet. 1976, 35:35-49. 7. Verschraegen-Spae M.R. et al.: Familial Turner syndrome. Clin. Genet. 1992, 41, 4:218-220. 8. Wray H.L. et al.: Pregnancy in the Turner Syndrome with only 45X chromosomal constitution Fertil. Steril. 1981, 35, 5:509-514. 9. Harju N. et al.: Occlusal anomalies in 45X/46XX – women (Turner syndrome). Scand. J. Dent. Res. 1989, 97:387-391. 10. Kari M. et al.: Sizes of Deciduous teeth in 45,X Females. J. Dent. Res. 1980, 59, 8:1382-1385. 11. Knychalska-Karwan Z. i wsp.: Zmiany w jamie ustnej w dysgenezji gonad u dzieci i młodocianych. Czas. Stomat. 1981, XXXIV, 8:775-779. 12. Knychalska-Karwan Z.: Stomatologia zachowawcza wieku rozwojowego. Kraków, wyd. U.J. 1999, 135. 13. Kusiak A. i wsp.: Nieprawidłowości budowy morfologicznej zębów stałych u osób z zespołem Turnera z różnymi aberracjami chromosomu X. Czas. Stomat. 2000, LIII, 10:609-614. 14. Mayhall J.T. et al.: Tooth crown size in 46, X,i (Xq) human females. Arch. Oral Biol. 1991, 36, 6:411-414. 15. Szilagyi A. et al.: Oral manifestations of patients with Turner syndrome. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod. 2000, 89:557-584. 16. Townsend G. et al.: Reduced tooth size in 45,XO (Turner syndrome) females. Am. J. Phys. Anthropol. 1984, 65:367-371. 17. Varrela J. et al.: Tooth crown size in human females with 45,X/46,XX chromosomes. Arch. Oral Biol. 1988, 33, 5:291-294. 18. Varrela J.: Effect of 45, X/46XX mosaics on tooth morphology of mandibular premolars. J. Dent. Res. 1992 Sep, 71, 9:1604-1606. 19. Varrela J.: Rooth morphology of mandibular premolars in human 45,X females. Arch. Oral Biol. 1990, 35, 2:109-112. 20. Kusiak A. i wsp.: Frekwencja i intensywność próchnicy u osób z zespołem Turnera z różnymi aberracjami chromosomu X. N. Stom. 2002, 4:172-176. 21. Ainamo J. et al.: Development of the World Health Organization (WHO) Community Periodontal Index of Treatment Needs (CPITN), Int. Dent. J. 1985, 35:285-291. 22. Prostak-Kosowska K.: Choroby ogólne a zmiany w przyzębiu. Czas. Stomat. 1996, XIX, 11:1257-1263. 23. Knychalska-Karwan Z., Biedowa J.: Próchnica poszczególnych grup zębów stałych w aspekcie genetycznym. Czas. Stomat. 1970, XXXIII, 9:1048-1051. 24. Zajączkowski J. i wsp.: Niektóre wskaźniki odporności humoralnej i komórkowej w zespole Turnera u dzieci i młodocianych. Ped. Pol. 976, LI, 7:774-778.
