© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2001, s. 15-18
Monika Kozarzewska, Wojciech Popowski, Andrzej Wojtowicz
Częstość występowania torbieli zębopochodnych w materiale zakładu chirurgii stomatologicznej IS AM w Warszawie w latach 1996-1999
Epidemiological analysis of dentigeneous cysts in material of Oral Surgery Department Medical University of Warsaw by years 1996-1999
z Zakładu Chirurgii Stomatologicznej Instytutu Stomatologii Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Zakładu: doc. dr hab. med. Andrzej Wojtowicz
WSTĘP
Torbielami nazywane są patologiczne zmiany o kształcie okrągłym lub owalnym obejmujące zamkniętą, wyścieloną nabłonkiem przestrzeń. Przestrzenie te wypełnione są płynem lub masami o różnej gęstości. Torbiele są zmianami występującymi zazwyczaj pojedynczo, chociaż znane są przypadki ich mnogiego występowania (np. w Zespole Gorlina-Goltza) (1, 2, 3). Etiologia torbieli korzeniowych nie jest do końca wyjaśniona. W powstawaniu tych zmian decydujące znaczenie ma czynnik zapalny oraz obecność przetrwałych komórek Malasseza (4, 5, 6).
Obowiązujący podział torbieli kości szczęk wg Pindborga i Kramera wyróżnia torbiele rozwojowe zębopochodne i niezębopochodne oraz zapalne. Do zmian rozwojowych zębopochodnych należą: torbiel rogowaciejąca (keratocysta), torbiel dziąsłowa, torbiel zawiązkowa i torbiel przyzębna. Zębopochodnymi torbielami są torbiele zapalne, inaczej zwane korzeniowymi (7, 8).
Niezależnie od typu torbieli zmiany te charakteryzują się stałym, powolnym, rozprężającym wzrostem i doprowadzają w konsekwencji do powstawania ubytków kostnych.
W początkowym okresie torbiele rozwijają się bezobjawowo, niezauważalnie a ich rozmiar i kształt uzależnione są od miejsca, w którym wzrastają i czasu trwania choroby (9, 10, 11, 12).
Obecność torbieli stwierdzamy najczęściej gdy ulegnie ona zakażeniu. Dochodzi wtedy do procesu zapalnego okolicznych tkanek. Niekiedy dochodzi również do zmiany konfiguracji kości, przy dużych rozmiarach torbieli (8, 13).
Najczęściej występującymi wówczas objawami są:
– pojawienie się objawów stanu zapalnego,
– rozsunięcie korzeni zębów,
– rozdęcie kości wyrostka zębodołowego szczęki lub żuchwy,
– zanik kości z ucisku, jej ścieńczenie z objawem uginania i pergaminowego chrzęstu (crepitatio, objaw Dupuytrena) (4, 14),
– brak zęba stałego w łuku zębowym po terminie jego fizjologicznego wyrzynania.
Wobec powolnego i różnie długiego, bezobjawowego przebiegu choroby, torbiele często wykrywane są przypadkowo podczas badania radiologicznego wykonywanego z innych przyczyn zębowych np.: w trakcie diagnostyki zaburzeń ortodontycznych lub leczenia kanałowego zęba. Na zdjęciu rentgenowskim torbiel uwidacznia się najczęściej jako ostro ograniczony, okrągły lub owalny ubytek kostny, związany z korzeniem zęba (torbiel korzeniowa) lub zawierający jego zawiązek (torbiel zawiązkowa). Ewentualne zatarcie granic w obrazie rtg może być związane z długotrwałym procesem zapalnym towarzyszącym torbieli (1, 12, 15).
Metodą z wyboru leczenia torbieli jest całkowite wyłuszczenie mieszka torbieli. Doszczętne jego usunięcie jest niezbędne ze względu na możliwość ponownego pojawienia się torbieli lub jej metaplazji nowotworowej (1, 2, 3, 16, 17, 18).
CEL PRACY
Celem pracy było określenie częstości występowania torbieli zębopochodnych u pacjentów leczonych w Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej IS AM w Warszawie w latach 1996-1999, rodzaju tych torbieli oraz ich umiejscowienia.
MATERIAŁ I METODY
Retrospektywnej analizie poddano historie chorób pacjentów leczonych w Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej. Torbiel zębopochodną rozpoznawano u 438 chorych, na podstawie badania klinicznego i radiologicznego. Wstępne rozpoznanie torbieli zębopochodnej potwierdzano badaniem histopatologicznym u 340 pacjentów. Notowano wiek, płeć pacjentów, typ torbieli oraz ich umiejscowienie i związek z poszczególnymi zębami. W opracowaniu statystycznym wykorzystano test t-Studenta, a uzyskane dane weryfikowano testem chi2.
W latach 1996-1999 w Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej leczono z powodu torbieli kości szczęk 340 chorych, w tym 174 kobiety i 166 mężczyzn. Podziału na grupy wiekowe dokonano zgodnie ze standardem WHO. Wiek pacjentów charakteryzował się dużą rozpiętością i wahał się od 6 do 68 lat.
WYNIKI I DYSKUSJA
W latach 1996-1999 stwierdzono, na podstawie badania klinicznego, radiologicznego i histopatologicznego 340 przypadki torbieli zębopochodnych, w tym 174 u kobiet (51,2%) i 166 u mężczyzn (48,8%).
Torbiele zębopochodne kości szczęk częściej występowały u pacjentów dorosłych, w przedziale wieku 25-54 lata (ryc. 1).
Ryc. 1. Związek częstości występowania torbieli zębopochodnych z wiekiem i płcią.
Najczęściej spotykanymi zmianami torbielowatymi kości szczęk były zębopochodne torbiele zapalne. Stanowiły 89,5% przy czym 82,5% stanowiły torbiele korzeniowe a 7% torbiele resztkowe. Torbiele zawiązkowe występowały w 9,5% (ryc. 2). Uzyskane w analizowanym materiale wyniki znajdują potwierdzenie w literaturze, najczęściej spotykanym rodzajem torbieli są torbiele zapalne. W badaniach przeprowadzonych przez Donatha w 1985 r. (cyt. H. Horh), w ponad dwóch tysiącach przypadków torbieli, torbiele korzeniowe stanowiły 80% zaś zawiązkowe 11% (4, 6, 7, 19, 20).
Ryc. 2. Rodzaje torbieli.
W rozwoju zapalnych torbieli korzeniowych dominującym jest czynnik zapalny oraz przetrwanie w tkankach okołowierzchołkowych nabłonkowych komórek Malasseza (7). Torbiel korzeniowa powstaje w wyniku długotrwałego drażnienia tkanek okołowierzchołkowych zęba przez bodziec zapalny pochodzący z kanału zęba, którego miazga uległa obumarciu, zakażeniu i następnie zgorzelinowemu rozpadowi. Jest więc konsekwencją nieleczenia lub niewłaściwego leczenia próchnicy zębów. Od momentu przejścia stanu zapalnego z miazgi zęba na okolicę okołowierzchołkową pod wpływem czynnika bakteryjnego dochodzi do namnażania przetrwałych komórek nabłonka Malasseza, powstaje ziarniniak, następnie ziarniniak torbielowaty, wreszcie torbiel (7).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Chow H.T.: Odontogenic keratocyst. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod., 1998, 86(5):573-7. 2. Katz J.O., Underhil T.E.: Multilocular Radiolucencies. Dental Clin of North Am., 1994, 38(1):63-81. 3. Meara J.G., Shah S.: The odontogenic keratocyst: A 20-Year Clinicopathologic Review. Laryngoscope. 1998, 108(2):280-3. 4. Bohdanowicz F.: Chirurgia Stomatologiczna. 1977 PZWL W-wa. 5. Garlock J.A., et al.: The odontogenic keratocyst. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod., 1998, 85(4):452-6. 6. Kryst L.: Chirurgia Stomatologiczna. 1981, PZWL W-wa. 7. Kryst L.: Chirurgia szczękowo-twarzowa. 1999, PZWL W-wa. 8. Osmola K.: Analiza zgodności obrazów radiologicznych torbieli szczęk z rozpoznaniem histopatologicznym usuniętych torbieli. Pozn. Stomat., 1994, 45-51. 9. Harring J.: Odontogenic keratocysts: a clinical radiographical and histopathological study. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod., 1988, 66:145-53. 10. Mieghji S. et al.: Periapical infection and the inflammatory radicular cyst. J. Jpn. Stomat. Soc., 1994, 43:172-6.11. Stenman G. et al.: In vitro grawth characteristics of human odontogenic keratocysts and dentigerous cysts. J. Oral Pathol., 1986, 15:143-5..12. Yoshiura K., Higuhi Y.: Morphologic analysis of odontogenic cysts with computed tomography. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod., 1997, 83(6):712-8. 13. Lewandowski L.: Analiza i wyniki leczenia zębopochodnych torbieli wpuklających się do zatok szczękowych. Czas. Stomat. 1975, 28(6):649-70. 14. Gębski K.: Przypadek dużej torbieli zawiązkowej żuchwy. Pozn. Stomat., 1994, 71-76. 15. Tomaszewski T., Bartoszcze M.: Zębopochodne torbiele żuchwy. Wiad. Lek., 1993, 46:17-18. 16. Bataineh A.B.: Treatment of mandibular odontogenic kreatocysts, Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod., 1998, 86(1):42-7. 17. Lewandowski L.: Wyniki chirurgicznego leczenia zębopochodnych torbieli żuchwy. Czas. Stomat. 1975, 28(12):1199.18. Lewandowski L., Radziemski A.M.: Leczenie torbieli korzeniowych i zawiązkowych u dzieci i młodzieży. Przegl. Stomat. Wieku Rozw., 1994/1995, 8,9:7-9. 19. Fantasia J.E.: Odontogenic cysts. J.Oral Maxillofac. Surg. Clin. North Am., 1991, 3:131-6. 20. Horh H.H.: Chirurgia stomatologiczna, 1997, Urban Partner Wrocław. 21. Kamporowska B., Nowak-Przybylska T.: Analiza kliniczna i histologiczna torbieli zawiązkowych leczonych w latach 1980-1992 w Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej IS AM w Poznaniu. Pozn. Stomat., 1993, 51-55. 22. Łabiszewska-Jaruzelska F.: Ortopedia szczękowa. 1995, PZWL W-wa. 23. Teitelbaum S.L.: Bone resorption by osteoclasts. Science 2000, 28:1504-08
