© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 12/2015, s. 858-861
*Aleksandra Kruszyńska, Jadwiga Słowińska-Srzednicka
Parathormon i aldosteron a ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego
Parathyroid hormone and aldosterone and the risk of coronary-vascular diseases
Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Szpital Bielański, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński
Streszczenie
Schorzenia przebiegające z podwyższonym stężeniem parathormonu (PTH), w tym pierwotna nadczynność przytarczyc (PNP), wiążą się z powikłaniami ze strony układu sercowo-naczyniowego (CVD) takimi jak: nadciśnienie tętnicze, przerost lewej komory serca, miażdżyca tętnic. W hiperaldosteronizmie wykazano także patologiczne zmiany w układzie sercowo-naczyniowym i powikłania zwiększające śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych. Stwierdzono także zależność między wysokim prawidłowym stężeniem aldosteronu a częstością CVD i śmiertelnością z powodu zdarzeń sercowo-naczyniowych u pacjentów ze stabilną chorobą niedokrwienną serca. W ostatnich latach opisano współzależność pomiędzy stężeniem aldosteronu i parathormonu. Farmakologiczne hamowanie aktywności układu renina-angiotensyna-aldosteron, poprzez powszechnie stosowane leki u pacjentów z obciążeniami kardiologicznymi, skutkuje obniżeniem stężeń nie tylko aldosteronu, ale też PTH. Leki wpływające na obniżenie stężenia PTH i aldosteronu mogą w istotny sposób redukować ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych poprzez wpływ na szereg niekorzystnych mechanizmów. Jednym z nich jest proces wapnienia tętnic, w wyniku którego zmniejsza się elastyczność ścian tętnic, co znacznie pogarsza przebieg miażdżycy i przyspiesza występowanie zdarzeń sercowo-naczyniowych.
Summary
Diseases in which parathyroid hormone (PTH) level is elevated, like primary hyperparathyroidism, exhibit a connection with pathology of the cardiovascular (CV) system: arterial hypertension, left ventricular hypertrophy and atherosclerosis. In hyperaldosteronism there are also cardiovascular complications which increase CV mortality. It is known that normal high aldosterone level exhibit a connection with cardiovascular diseases (CVD) and with mortality in patients with coronary artery disease. There is a correlation between levels of parathyroid hormone and aldosterone, while pharmacological inhibition of renin-angiotensin-aldosterone system – using commonly prescribed medicaments in patients with cardiovascular diseases – results in lowering of levels of not only aldosterone but also PTH. Medications with influence on lowering of PTH and aldosterone levels may also significantly reduce the risk of cardiovascular complications. One of them is through having influence on the mechanism of artery calcification, which is connected with arterial stiffness and more severe atherosclerosis and increases the risk of cardiovascular events.
Parathormon czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego
Parathormon (PTH) jest polipeptydowym hormonem wydzielanym przez przytarczyce, jego zasadnicze działanie wiąże się z regulacją gospodarki wapniowo-fosforanowej. Pierwotna nadczynność przytarczyc (PNP) jest patologią, w której autonomicznie wydzielany w nadmiarze PTH powoduje hiperkalcemię i hipofosfatemię. Schorzenia układu sercowo-naczyniowego (ang. coronary-vascular diseases – CVD) występują u około 40% chorych na PNP. Nadmiar PTH występuje także we wtórnej i trzeciorzędowej nadczynności przytarczyc w przewlekłej chorobie nerek (tab. 1). Wśród objawów ze strony układu sercowo-naczyniowego u chorych z PNP stwierdzano: nadciśnienie tętnicze, przerost lewej komory serca, miażdżycę tętnic, być może również większa jest częstość choroby niedokrwiennej serca. Opisuje się także zwapnienia miokardium i zastawek serca oraz kalcyfikację naczyń tętniczych, w tym tętnic wieńcowych u chorych z PNP, co dodatkowo sprzyja miażdżycy i występowaniu epizodów sercowo-naczyniowych. W badaniu Vaidya i wsp. wykazano, że osoby z nadciśnieniem tętniczym (NT) statystycznie częściej rozwijają PNP, szczególnie jeśli w leczeniu NT stosowany jest furosemid (1). Wpływ PTH na układ sercowo-naczyniowy przedstawiono w tabeli 2. Kalcyfikacja tętnic wynika z odkładania w błonie wewnętrznej lub środkowej soli wapnia (hydroksyapatytu, bruszytu lub wedelitu). Jest to proces zbliżony do kościotworzenia – w ścianie naczyń z komórek mięśni gładkich naczyń i komórek macierzy powstają osteoblasty. Następuje kalcyfikacja blaszek miażdżycowych, zmniejszenie elastyczności ścian tętnic, co znacznie pogarsza przebieg miażdżycy i przyspiesza występowanie zdarzeń sercowo-naczyniowych. Modelowym przykładem patologii, w której dochodzi do nadmiernego wydzielania PTH, jest przewlekła choroba nerek. Wiadomo, że obniżenie GFR o 30% zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych o 30% oraz że w niewydolności nerek ryzyko śmierci z powodu zmian sercowo-naczyniowych zwiększa się dziesięciokrotnie. W przewlekłej chorobie nerek stwierdza się kalcyfikację tętnic wieńcowych, obwodowych i zastawek serca, także u chorych w młodym wieku, którzy są dializowani (2). Podawanie leków obniżających stężenia wapnia i fosforu spowalnia proces kalcyfikacji naczyń.
Tabela 1. Przyczyny nadmiernego wydzielania PTH.
| Pierwotna nadczynność przytarczyc | Inne stany przebiegające z nadmiernym wydzielaniem PTH |
– Gruczolak przytarczyc
– Ektopowe gruczolaki przytarczyc
– Rozrost przytarczyc
– Rak przytarczyc
– Zespoły MEN, HPT-JT, FIH | – Przewlekła choroba nerek
– Niedobór witaminy D
– Nowotwory wydzielające PTHrP
– Ektopowe wydzielanie PTH
|
Tabela 2. Wpływ PTH na układ sercowo-naczyniowy.
– „Calcium overload” kardiomiocytów i mitochondriów
– Zwapnienia w tętnicach wieńcowych i mięśniu sercowym
– Hipertrofia kardiomiocytów
– Kalcyfikacja zastawek serca
– Nadciśnienie tętnicze
– Przerost lewej komory
– Obniżenie frakcji wyrzutowej (FE)
– Zaburzenia elektryczne serca |
W badaniu The ICELAND-MI Substudy of AGES-Reykjavik (3) wykazano związek pomiędzy wysokim stężeniem PTH a zwiększoną masą lewej komory serca i obniżeniem funkcji skurczowej. Wykazano potencjalny udział PTH w procesach remodelingu serca. U osób z podwyższonym stężeniem PTH opisano zwiększoną śmiertelność z powodu incydentów sercowo-naczyniowych, a skuteczne leczenie operacyjne chorych z PNP doprowadza do regresji przerostu lewej komory serca i zmniejsza częstość kalcyfikacji zastawek serca (4). Wysuwane są postulaty, aby uznać stężenie PTH za wskaźnik prognostyczny ryzyka zgonu.
Aldosteron czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Vaidya A, Curhan GC, Paik JM et al.: Hypertension, Antihypertensive Medications, and Risk of Incident Primary Hyperparathyroidism. J Clin Endocrinol Metab 2015; 100(6): 2396-2404.
2. Żelaźnicka M, Kocełak P, Olszanecka-Glinianowicz M, Chudek J: Cinacalcet therapy and cardiovascular risk in hemodialysis patients. Postępy Hig Med Dosw (Online) 2012; 66: 722-729.
3. van Ballegooijen AJ, Visser M, Cotch MF et al.: Serum vitamin D and parathyroid hormone in relation to cardiac structure and function: the ICELAND-MI substudy of AGES-Reykjavik. J Clin Endocrinol Metab 2013; 98(6): 2544-2552.
4. Stefenelli T, Abela C, Frank H et al.: Cardiac abnormalities in patients with primary hyperparathyroidism: implications for follow-up. J Clin Endocrinol Metab 1997; 82(1): 106-112.
5. Hillaert MA, Lentjes EG, Kemperman H et al.: Aldosterone, atherosclerosis and vascular events in patients with stable coronary artery disease. Int J Cardiol 2013; 167(5): 1929-1935.
6. Pitt B, Zannad F, Remme WJ et al.: The effect of spironolactone on morbidity and mortality in patients with severe heart failure. Randomized Aldactone Evaluation Study Investigators. N Engl J Med 1999; 341(10): 709-717.
7. Brown J, de Boer IH, Robinson-Cohen C et al.: Aldosterone, parathyroid hormone, and the use of renin-angiotensin-aldosterone system inhibitors: the multi-ethnic study of atherosclerosis. J Clin Endocrinol Metab 2015; 100(2): 490-499.
8. Fischer E, Hannemann A, Rettig R et al.: A high aldosterone to renin ratio is associated with high serum parathyroid hormone concentrations in the general population. J Clin Endocrinol Metab 2014; 99(3): 965-971.
